Gedurende drie eeuwen heeft de familie Kelfkens het privilege gehad om de vlaggen op de Dom te mogen hijsen bij speciale gelegenheden. In een aantal krantenartikelen wordt uit de doeken gedaan hoe dit in het werk ging. Een artikel uit de Schiedamse Courant van 1874 (het Utrechts Nieuwsblad bestond toen nog niet) beschrijft hoe Antonie Henricus (1800-1875) 54 jaar lang met gevaar voor eigen leven de vlag plantte.
Bericht uit de Schiedamse Courant van 27 februari 1874:
– Te Utrecht wordt slechts eenmaal des jaars – namelijk op den geboortedag van Z. M. den Koning – de vaderlandsche driekleur op de spits van den domtoren geplant. Dit is een gevaarlijk werk, want daartoe moet die spits van buiten beklommen en de haan van den toren afgenomen worden, om er tijdelijk de vlag voor in plaats te stellen. Donderdag werd deze moeilijke taak voor de 57ste maal verricht door A.H. Kelfkens, te Utrecht, die daartoe een bewijs van onversaagdheid geeft, ook nog op zijn gevorderden leeftijd.
Bericht uit de Schiedamse Courant van 19 augustus 1875:
Utrecht.- Deze gemeente heeft een zijner meest bekende figuren verloren. Op 75-jarige leeftijd is Antonie Henricus Kelfkens, de persoon die 54 jaren lang bij openbare feestelijkheden de vlag op de spits van den dom bracht, overleden.
In onderstaand krantenartikel uit het Utrechts Nieuwsblad van ca. 1930 wordt in meer detail ingegaan op de uitoefening van het privilege. De betreffende heer Kelfkens is Cornelis Johannes (1898-1960) die met zijn vrouw Jacoba Catharina van Geet de vlaggen verzorgde tot 1935. Het artikel is ter beschikking gesteld door Truus Kuppens-Kelfkens, waarvoor dank.
Op basis van foto’s uit het Utrechts Archief kunnen we opmaken dat het plaatsen van de vlaggen veranderd is tussen 1909 (zie foto hieronder) en 1929. In 1901 staat er slechts een vlag te wapperen. Op een foto uit 1922 is te zien dat er vier vlaggen geplaatst worden. Hiervan is ook sprake in het krantenartikel hieronder. In 1910 is de spits grondig gerenoveerd is het is waarschijnlijk dat op dat moment ook het hijsen van de vlaggen veranderd is. De vlaggen kunnen nu van binnen uit de spits geplaatst worden zodat het gevaarlijke beklimmen langs de buitenkant verleden tijd is.
Utrechtse Nieuwsblad 1930-1935??
465 treden klimmen met vier vlaggen
Geslacht Kelfkens: drie eeuwen vlaggenhijser van de Dom
Menig dundoek waait aan flarden
(van een onzer verslaggevers)
Overal in ons kleine land ontplooien zich vandaag de vlaggen in de wind. Ook op de hoogste toren: de Domtoren in Utrecht. In de prille ochtend van Koninginnedag is de heer Kelfkens de 465 stenen treden, die in een hoek van de toren zijn ingemetseld, opgeklommen. Met vier keurig gewassen en verstelde vlaggen onder zijn arm: twee oranje en twee rood-wit-blauwe.
De heer Kelfkens is de vertegenwoordiger van een geslacht, dat meer dan drie eeuwen voor de vlaggen van Nederlands hoogste toren heeft gezorgd. Van vader op zoon hebben de Kelfkensen het privilege gehad op de belangrijkste feestdagen en op verjaardagen van leden van het koninklijk huis vier vlaggen te mogen uithangen. 110 Meter boven de Domstad. Vier nationale vlaggen op nationale feestdagen en jaarbeursdagen, en twee oranje en twee rood-wit-blauwe vlaggen op “vorstenhuisdagen”.
Er is heel wat handigheid nodig om de vlaggen op de juiste plaats te krijgen en te hijsen, vooral wanneer het stormt of wanneer een koude vrieswind langs de glad geworden leien staat.
Maar het vlaghijsen is niet het enige werk, dat de familie Kelfkens aan de Domtorenvlaggen heeft. De vlaggen moeten ook verzorgd worden. Wanneer de wind ze heeft stukgeslagen, moeten ze worden versteld en van tijd tot tijd moeten de viermeter hoge en twee meter brede dundoeken een wasbeurt hebben.
Stevige bries
Of die vlaggen vaak stuk gaan? “Mijn vrouw is soms uren bezig om ze bij te lappen” zegt de heer Kelfkens. “U moet rekenen: er staat een stevige bries op een hoogte van 110 meter”. En de vlaggenhijser van de Dom vertelt, hoe de vlaggen tijdens de laatste voorjaarsbeurs hebben geleden, toen het iedere dag flink woei. Er moest toen een ploegenstelsel voor de vlaggen worden ingesteld. De ene dag werden er vier gehesen en ’s avonds nam de heer Kelfkens ze mee naar huis. Wanneer hij de volgende morgen vroeg alweer naar de hoogste trans van de toren van de Domtoren klauterde, zat zijn vrouw al over de gehavende dundoeken gebogen. Happen van een meter lang had wind eruit gebeten en wanneer vader Kelfkens ’s avonds na zonsondergang thuis kwam, weer met vier vlaggen onder zijn arm, was de volgende vlaggen-ploeg nog maar juist weer gereed om aan de Domstad cachet te geven.
“We houden het herstelwerk zolang mogelijk vol”, vertelt de heer Kelfkens, “maar we kunnen toch niet verhinderen, dat er vrij vaak nieuwe vlaggen moeten worden gekocht, want al zie je het van beneden af niet zo: een oplapte vlag is toch eigenlijk geen vlag…..
Beklim de Dom
Onlangs ben ik in het spoor van de voorvaderen getreden en heb de Dom beklommen, en aanschouwt waar de vlaggen bevestigd worden. Een fotoverslag vindt u hieronder.
De Domtoren in 1929.
Ook deze vlag (1909) zal door een Kelfkens gehesen zijn evenals de vier vlaggen in 1929 (Bron: Utrechts Archief)
